Selamlar. Geçen hafta ilk kez sizlerle buluşmuş ve Covid-19 sürecinde işten çıkarma yasağından kısaca bahsetmiştim. Bu hafta yine Covid-19 sebebiyle yaşanan bir diğer sorundan sizin talepleriniz sonucu bahsedeceğim. Bir yakınım -kendisi de bir fabrikada çalışıyor- “İyi güzel işten çıkarma yasakları var ama işten çıkarmayıp bizi ücretsiz izne çıkarıyorlar, bu durumda ne yapabiliriz?” dedi.
Ben de hemen araştırmalara giriştim. Acaba neler yapılabilir? Çalışanların bu aşamada hakları nelerdir, nasıl hareket edilmesi gerekiyor? Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki; ücretsiz izin kavramı 4857 sayılı mevcut İş Kanunu kapsamında istisnai bir düzenleme. Ancak kanunda belirtilen istisnai hallerde işçi ücretsiz izne çıkabilir. Buna göre ücretsiz iznin uygulanabilmesi için işçi ve işverenin bu konuda anlaşması gerekir.Yani işveren tek taraflı olarak işçiyi ücretsiz izne çıkaramaz. Bunun işçi tarafından da kabul edilmesi gerekiyor. İşçi ücretsiz izni kabul etmezse bu iş sözleşmesinin feshi anlamına gelir ki, bu halde işveren işçinin kıdem ve ihbar tazminatlarını ve tüm yasal haklarını ödemek zorundadır.
Normal döneme ilişkin düzenleme bu şekilde olmakla birlikte Covid-19 dönemine ilişkin olarak kanuna getirilen geçici 10. madde kapsamında işverenlere, işçileri ücretsiz izne çıkarmaya ilişkin bir hak tanımış durumda. Işverenin bu hakkını kullanması halinde işçi yukarıda belirttiğim gibi rızası olmaksızın ücretsiz izne çıkarılması sebebiyle iş sözleşmesini haklı nedene dayanarak sonlandıramayacak. Bunun anlamı ne peki? Ücretsiz izne çıkarılan işçiler bakımından 1.168 TL nakdi ücret desteği sağlanmış durumda. İşveren işçiyi ücretsiz izne çıkarırsa işçi ‘ben bu ödeneği kabul etmiyorum; işten ayrılıyorum benim kıdem, ihbar tazminatlarımı ver’ diyemeyecek.
İşçinin başvurabileceği imkanlar nedir? İşveren sizi yıldırmak amacıyla ücretsiz izne çıkarmak suretiyle işten kendi rızanızla ayrılmaya zorlarsa ne yapılabilir? Öncelikle işyerinizde sizinle aynı işi yapanlara da aynı şekilde ücretsiz izin uygulaması bulunuyor mu? Eğer işveren sadece sizi veya birkaç kişiyi ücretsiz izne çıkarmış ancak diğerleri çalışmaya devam ediyorsa bu halde eşit işlem ilkesine aykırı davrandığı, işçiler arasında ayrımcılık yaptığı iddiası ile iş sözleşmenizi sonlandırabilirsiniz. İkinci olarak kısa çalışma ödeneği alma hakkınız varken ücretsiz izne çıkarılırsanız bu da haklı sebep teşkil edecektir. Bunlar dışında ancak ücretinizin gereği gibi ödenmediği, haklarınızın tam olarak verilmediği gibi genel sebeplere dayanarak iş sözleşmenizi sonlandırabilirsiniz. Ancak bu haller bakımından herkes için ayrı bir değerelendirme yapılması gerekiyor.
Sonuç olarak diyebiliriz ki; Covid-19 sebebiyle 4857 sayılı İş Kanuna geçici 10. madde ile getirilen bu düzenleme işçi bakımından ekonomik ve sosyal güvenceleri oldukça olumsuz etkileyebilecek nitelikte. Uygulamanın ne şekilde ilerleyeceğini zaman içerisinde göreceğiz.
Bu haftalık benden bu kadar.Soru, görüş ve önerileriniz için;
av.senaykahraman@gmail.com adresinden bana yazabilirsiniz.
Emeğinizin karşılığını aldığınız güzel günlere.
