Yayınlanan yönetmeliğin amacı ‘’Resmî ilân ve reklâmların yayınlanacağı süreli yayınların vasıf ve ödevlerinin belirlenmesi ile resmî ilânların fikir ve içtihat farkı gözetilmeksizin aranan vasıfları taşıyan ve ödevleri yerine getiren süreli yayınlara dağıtımının sağlanmasıdır.’’ diye açıklandı.
Kurum görev alanındaki gazetelerin 109 uncu maddenin ikinci fıkrası kapsamında bulunan yerlerde yayınlanan gazeteler istisna olmak üzere, bekleme süresinin, otuz altı ay olduğu ve Resmî ilân yayınlama hakkı kazanabilmesi için bekleme süresine tâbi tutulan bir gazetenin, bu süre dolmadan resmî ilân yayınlayamayacağı açıklandı.
Hususi ilan ve reklamlar
Yönetmelikte, Resmî ilân kapsamında bulunmayan, gerçek veya tüzel kişiler tarafından gazete ve dergilerde yayınlanmak üzere verilip de reklâm mahiyetinde olmayan ilânların, hususî ilân sayılacağı ve satışı artırmak gibi ticarî gayelerle veya bir şeye veya bir fikre rağbet sağlamak gibi maddi ya da manevî bir menfaat temini veya tanıtım maksadıyla gazete ve dergilerde yazı, resim veya çizgilerle yapılan ilânların, reklâm sayılacağı belirtildi.
Resmi ilan ve reklam yayınlama hakkı
Resmî ilân yayınlama hakkı sona eren gazetenin, resmî reklâm yayınlama hakkının da sona ereceği, süreli yayınlara resmî reklâm yayınlama hakkı bakımından mahsup ve telâfi işlemleri uygulanmayacağı, bulunduğu ilde en fazla basın kartına sahip gazeteci meslek kuruluşları ile bunların üst kuruluşları tarafından dinî ve millî bayramlar ile özel günlerde çıkarılacak yayınlara resmî reklâm verileceği bildirildi.
Yayınlanma hakkının durması
Yayınlama hakkı, kazanılmasını ve devamını sağlayan şartlardan herhangi birinin ihlâli halinde, ihlâl süresince kendiliğinden duracağı ve durma kararlarında;
a) İhlâllerin hangi usûlle belirlendiği,
b) Durma kararının dayanağı olan ihlâller,
c) Belirlenebilir ise, 20 nci madde uyarınca durma süresi ile mahsup miktarı,
ç) Tespit edildiği takdirde yayınlama hakkının yeniden devam ettiği tarih,
d) 24 üncü madde uyarınca nasıl itiraz edilebileceği, maddelerinin yer aldığı açıklandı.
Gazetelerin genel vasıfları
Gazetelerin asgarî yüzölçümü içerisinde yer alan hususî ilân ve reklâmlar dışındaki her türlü yazı metniniTürkçe yayınlamasının ve gazetelerin içeriğinde kullanılacak fotoğraf, resim, grafik, karikatür ve benzerlerinin haber metinlerine ve basında yerleşik teamüllere uygun olmasının zorunlu olduğu bildirildi. Bunların yanı sıra gazetelerin uyması gereken zorunluluklar şu şekilde açıklandı:
-Gazetelerin içeriğinde kullanılacak fotoğraf, resim, grafik, karikatür ve benzerlerinin haber metinlerine ve basında yerleşik teamüllere uygun olması zorunludur.
-Gazetelerin içeriğinde yer alan radyo-televizyon programları, nöbetçi eczaneler, ekonomik tablolar, eğlence yerleri, hava durumu gibi sair konulara ilişkin hazır metinler mahiyetlerine göre güncel olmak zorundadır.
-Gazeteler, kamu kurum, kuruluş, müessese, iştirakleri ile mahallî idareler, siyasî partiler, sivil toplum kuruluşları ve benzerlerine ait basın açıklamaları, bildirileri ve bültenlerine ilişkin yazı metni ile fotoğraf ve resimleri kendi özel haberi şeklinde yayınlayamaz.
-Gazetelerin içeriğinde yer alan yazı, fotoğraf, resim ve benzerlerinin kaynağının gösterilmesi zorunludur.
-41 inci madde hükmü saklı kalmak üzere, herhangi bir telif veya abonelik ücreti ödenmeksizin haber ajansları ve internet ortamı ile kitap, roman ve ansiklopedi türü basılmış eserlerden ya da süreli yayınlardan yapılan alıntılara içerikte yer verilemez.
-Gazeteler asgarî yüzölçümünün en az dörtte birinde asgarî kadrolarında gösterilen muhabir ya da muhabirler tarafından yapılan güncel haberler ile varsa bu haberlere ait fotoğraflara ve yine asgarî kadrolarında yazar istihdam edenlerin de haftada birden az olmamak üzere bu yazar ya da yazarların yazılarına yer vermeleri zorunludur.
-Gazetelerin asgarî fikir işçileri kadrosundaki kişilere ait her türlü yazı, fotoğraf, resim, karikatür ve benzerlerinin sahibi fikir işçisi açıkça belirtilir.
Gazetelerin denetlenmesi
Yayınlama hakkını haiz veya bu hakkı kazanabilmesi için bekleme süresine tâbi tutulmuş olan gazetelerin yılda en az bir defa denetlenmesinin zorunlu olduğu ve bekleme süresine tâbi tutulmuş olan gazetelerde sözü edilen bir yıllık sürenin belirlenmesinde, ilgili gazetenin en son belirlenmiş bekleme süresinin başlangıç tarihi olarak dikkate alındığı belirtildi.
Basın İlan Kurumu’na ait yönetmelikteki düzenlemeyle devletin ve milletin bölünmez bütünlüğü için tehdit oluşturan süreli yayınlar, resmi ilan ve reklam yayınlama hakkı açısından değerlendirilmesi, resmi ilan ve reklam yayınlayan süreli yayınların içerikleri ile imtiyaz sahibi gerçek veya tüzel kişi temsilcileri, ortakların çoğunluğu ya da varsa tüzel kişi temsilcisi hakkında “Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar” ve/veya “Terörle Mücadele Kununu” kapsamında dava açılması halinde dava sonuçlanıncaya kadar bu hakkın durdurulması kararlaştırıldı
Abonelik adetleri yeniden düzenlendi
Yeni düzenleme ile 5 Mart 1977 tarihli "Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair 195 sayılı Kanun Uyarınca Yayınlanacak İlan ve Reklamlar ile Bunları Yayınlayacak Mevkuteler Hakkında Genel Kurul Kararı" yürürlükten kaldırıldı. Yeni yönetmelik ile resmi ilan yayınlama hakkı ile bekleme süresi bulunan gazetelerin, bayi ve abone yoluyla gerçekleştirdiği satış ve usuller, asgari satış hesabında dikkate alınacak abonelik adetleri yeniden düzenlendi.
Karara uymayan gazetenin resmi ilan ve reklam yayınlama hakkı durdurulacak
Basın İlan Kurumu(BİK) “Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar” ve/veya “Terörle Mücadele Kununu”na muhalefelet edildiği iddiasıyla içerik, imtiyaz sahibi gerçek veya tüzel kişi temsilcileri, ortakların çoğunluğu ya da varsa tüzel kişi temsilcisi hakkında ceza davası açılan süreli yayınların resmi ilan ve reklam yayınlama hakkını dava sonuçlanıncaya kadar durduracak. Aynı kapsamda haklarında dava açılan asgari fikir işçileri ise, 5 gün içerisinde asgari kadrodan çıkarılacak. Karara uymayan gazetenin resmi ilan ve reklam yayınlama hakkı durdurulacak.
Gazetelerin resmi ilan ve reklam hakkı
Gazetelerin resmi ilan ve reklam hakkı alabilmeleri için bekleme süresi kurum görev alanında 36 ay ancak, bayide asgari 30 bin satış, belirtilen nitelikte ve unvanda asgari 36 fikir işçisi ile her coğrafi bölgede olmak üzere ülkedeki dağıtım ağının yüzde 70’inde yer almaları koşulunda 9 ay, valilik görev alanında bulunan illerde ise 24 ay olacak.
Resmi ilan ve reklam yayınlayan süreli yayınların içerikleri ile imtiyaz sahibi gerçek veya tüzel kişi temsilcileri, ortakların çoğunluğu ya da varsa tüzel kişi temsilcisi hakkında “Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar” ve/veya “Terörle Mücadele Kununu” kapsamında dava açılması halinde dava sonuçlanıncaya kadar bu hakkın durdurulması kararlaştırıldı. Aynı suç ya da suçlardan yargılanan asgari fikir işçisi kadrosunda bulunanların ise 5 gün içerisinde kadrodan çıkarılması gerekecek.
Gazetelerin abone sayılarına yeni düzenleme
Resmi ilan yayınlama hakkı bulunan gazeteler ile bekleme süresi bulunan gazetelerin bayi ve abone yoluyla gerçekleştirdiği satış ve usuller ile asgari satış hesabında dikkate alınacak abonelik adetleri de yeniden düzenlendi. Buna göre, asgari fiili satışı bin adede kadar olan gazeteler gerçek kişi için en fazla 2; kamu kurum, kuruluş, müessese ve iştirakleri ile sivil toplum kuruluşları, sendikalar ve siyasi partilerin teşkilatları için en fazla 10; diğer tüzel kişiler için en fazla 5 adet abonelik asgari satış hesabına dahil edilecek. Asgari satış miktarı bin ve üzeri olan gazetelerin hesaplamasında ise abone sayısı miktarı gerçek kişiler için en fazla 3; kamu kurum, kuruluş, müessese ve iştirakleri ile sivil toplum kuruluşları, sendikalar ve siyasi partilerin teşkilatları için en fazla 50; diğer tüzel kişiler için en fazla 20 adet olacak.
Yönetmelikte gazetelerin asgari yüzölçümü içinde yer alan hususu ilan ve reklamlar dışındaki her türlü yazı metninin Türkçe yayınlanması da zorunlu kılındı. Böylece gazetelerin kendileri için öngörülen asgari yüzölçümlerinin içeriklerinde Türkçe’nin dışında başka bir dilin kullanılması nedeniyle yaşanan sorunlar da ortadan kaldırılmış oldu.
Birinci derece akrabalar Asgari kadroda olmayacak
Yönetmelik, gazetelerin asgari kadrosunda kimlerin bulunamayacağına ilişkin daha önce alınan prensip kararını korudu. Karara göre, gazete imtiyaz sahibi veya tüzel kişi temsilcisi ile kollektif şirketlerin ortakları, adi komandit şirketlerin komandite ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, donatma iştirakinin paydaşları, limited şirketlerde şirketi temsil eden ortaklar ile şirket müdürleri, anonim şirketlerde şirketi temsile yetkili ortaklar ile yönetim ve denetim kurulu üyeleri, bundan sonra kendi gazetesinin ya da başka gazetelerin asgari fikir işçisi kadrosunda yer alamayacak.
Ayrıca gazetelerin yayın sahibi gerçek kişiler ile tüzel kişiler olması halinde tüzel kişinin yönetim veya denetim organlarında bulunan kişilerin, birinci derece kan ve sıhrî hısımları da gazetelerin asgari kadrolarında gösterilemeyeceği hükmü de benzer şekilde Yönetmelikte yer aldı. Ancak, Yükseköğretim Kurulu tarafından diploması kabul edilen iletişim fakültelerinin dört yıllık lisans bölümlerinden mezun olanlar ile fikir işçisi sıfatıyla basın kartı sahibi olanlar kapsam dışında tutulacak. Bu hüküm, 1 Aralık 2012 tarihinden önce asgari kadroda bulunan fikir işçilerini kapsamayacak.
Gazete türleri ayrımı kaldırıldı
Kurum görev alanı içinde bulunan gazetelerden sadece 6’sının ticari gazete olması, siyasi türdeki gazetelerin ticari gazeteler için belirlenen içeriklere yer vermesi ve mesleki türde gazete yayınının bulunmaması nedeniyle gazete türleri ayrımı da kaldırıldı.
Gazetelerin en erken baskıya girebilecekleri saate ilişkin düzenlemede ise revizeye gidilerek daha önce 14.00 olan en erken baskı saati 17.00’ye çekilerek zorunlu kılındı.
-Süreli yayın isim değişikliklerine ilişkin yeni düzenleme
Süreli yayınlarda, sahip değişikliği halleri dışında bir takvim yılı içinde iki defadan fazla isim değişikliği talebinde bulunulamayacak. İsim değişikliğine ilişkin tüm başvurular Yönetim Kurulu’nda karara bağlanacak. İsim değişikliklerinde yönetmelikte belirtilen usullere uymayan süreli yayınların resmi ilan ve reklam yayınlama hakları sona erecek.
Yönetmelikte, 20 yıldır “akşam” gazetesi tanımına uygun yayın olmadığından buna ilişkin düzenlemeye yer verilmezken, asgari fikir işçisi kadrolarında istihdamı zorunlu olan “düzeltmen” zorunluluğu kaldırılarak yerine “köşe yazarı” istihdamı zorunluluğu getirildi. Ayrıca Yönetmelikte asgari fikir işçisi kadrosunda ilk kez “görsel yönetmen” unvanına da yer verildi. Bununla birlikte asgari kadroda muhabir unvanındaki bir kişinin yerine, genel yayın yönetmeni veya genel yayın müdürünün yer alabilmesinin de önü açıldı.
-Gazete iade oranları ve bekleme süreleri değişti
Okurların gazeteleri bayilerden kolaylıkla temin edebilmelerinin sağlanması ve gazetelerin daha fazla satış noktasına uluşmalarını teşvik etmek amacıyla günlük iade oranı, asgari fiili satış miktarının yüzde 5’inin altında olamayacak. İadesiz gösterilen bayi satışları ise, asgari fiili satış hesabında gösterilemeyecek.
Gazetelerin resmi ilan ve reklam hakkından yararlanmalarına ilişkin bekleme süresi, Kurum görev alanında bulunan illerde müracaat tarihinden itibaren 36 ay, valilik görev alanında bulunan illerde ise 24 ay olacak. Yazılı başvuru yaparak asgari 30 bin bayi satışı, belirtilen nitelikte ve unvanda asgari 36 fikir işçisi ile her coğrafi bölgede olmak üzere ülkedeki dağıtım ağının yüzde 70’inde yer alma koşullarını sağlayan gazeteler için bekleme süresi 9 ay olacak.
Gazeteler, internet siteleri üzerinden ek gösterge alabilecek
Kurum görev alanında bulunan gazetelerin tamamına yakının internet sitesinin bulunması, olmayanların da bu yönde teşvik edilmeleri nedeniyle gazetelere, yayınladıkları resmi ilanları eşzamanlı olarak imtiyaz sahibi olunan internet sitesinde de yayınlanma zorunluluğu getirildi.
Ayrıca yazılı talepleri üzerine gazetelere, basılı her sayısı için kendilerine ait internet (haber) sitelerinde ilgili güne ilişkin 00.00 – 24.00 arasında farklı konularda en az on beş güncel haber ve bu haberlerle bağlantılı resim/fotoğraflara, süresi 20 saniyenin altında olmamak üzere güncel video habere ve iki köşe yazısına, ayrıca Kurumun resmi ilan portalında (www.ilan.gov.tr) gazetenin yazılı nüshasında yayımlanan resmi ilanları içeren digital pano uygulamasına (widget) kendi internet sayfasında görünür şekilde yer vermeleri halinde 1/6 oranında ek gösterge verilmesi kararlaştırıldı. Bu uygulama, valilik görev alanında bulunan gazeteler için de benzer hükümlerle geçerli olacak.
Aylık beyanname ve defterler dijital ortama geçiyor
Kurum görev alanındaki gazetelere tatbiki öngörülen “asgari yüzölçümü”, “asgari kadro” ve “Aylık resmi ilan kontenjanına esas gösterge sayıları”na ilişkin düzenlemeler, Yönetmelikle birlikte Valilik görev alanlarında bulunan gazeteler için de geçerli olacak. Ayrıca valiliklerin görev alanında bulunan gazetelerin, aylık beyannamelerini Kurumun hazırlayacağı sistem üzerinden dijital ortamda vermeleri zorunlu olacak.
Gazeteler, Kurum mevzuatı uyarınca tutmakla mükellef oldukları defterlerin elektronik ortamda tutulması zorunlu hale getirilirken, bu defterlerin tutulmasına ilişkin usul ve esasların Yönetim Kurulu tarafından çıkarılacak tebliğle belirlenmesine karar verildi. Yönetmeliğin bu maddesi, valiliklerin görev bölgelerinde de uygulanacağından 1 Ocak 2018 tarihinde yürürlüğe girecek.
Gazetelerin asgari yüzölçümünün en az dörtte birinde gazetenin kendi muhabirlerine ait haberlere ve yazarların yazılarına yer vermeleri öngörülüyor. Gazetelerin her sayısına ait yüzölçümü 1,50 metrekareden az olmayacak. İstanbul, Ankara ve İzmir’deki gazetelere ise istisna getirilerek asgari yüzölçümü 2,25 metrekare olarak belirlendi.
Devleti ve milleti tehdit eden yayınların resmi ilan hakları kesilecek
Yönetmelikte, 15 Temmuz darbe girişiminin ardından devletin ve milletin bölünmez bütünlüğü için tehdit oluşturan süreli yayınların, resmi ilan ve reklam yayınlama hakkı açısından değerlendirmesine yönelik özel bir düzenlemeye de yer verildi. Yönetmeliğin Çeşitli Hükümler başlıklı bölümün 113’üncü maddesine bu konuya ilişkin yeni bir hüküm getirildi.
Yönetmeliğin ilgili maddesi şöyle:
“Resmi ilan yayınıyla alakalı süreli yayının içeriğinden veya imtiyaz sahibi gerçek veya tüzel kişilerin, ortaklarının çoğunluğunun ya da varsa tüzel kişi temsilcisinin fiillerinden dolayı haklarında 26/9/2004 tarih ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar veya 12/4/1991 tarih ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki suçlar nedeniyle ceza davası açılması halinde, bu süreli yayının görev alanlarına göre Kurum Genel Müdürlüğü veya ilgili valiliğin teklifi üzerine Yönetim Kurulu tarafından 195 sayılı Kanunun 49 uncu maddesinde belirtilen süreyi geçmeyecek şekilde yayınlama hakkı durdurulur. Bu fıkra uyarınca işlem yapılması, tekrar işlem yapılmasına engel teşkil etmez. Açılan davanın neticesine göre bu Yönetmelik hükümleri uyarınca telafi, mahsup ya da resmi ilan ve reklam yayınlama hakkının sona ermesine karar verilir.
Asgari fikir işçileri kadrosunda yer alan kişilerden herhangi birisi hakkında birinci fıkrada belirtilen suçlar kapsamında ceza davası açılması halinde, görev alanlarına göre Kurum Genel Müdürlüğü veya ilgili valiliğin yazılı bildirimi üzerine, bu kişi ya da kişiler, yazılı bildirimin muhatabı gazeteye tebliğ tarihinden itibaren beş iş günü içerisinde asgari kadrodan çıkarılır. Aksi takdirde bu Yönetmelik hükümleri uyarınca ilgili gazetenin yayınlama hakkı durdurulur.”
“Resmi İlan ve Reklamlar ile Bunları Yayınlayacak Süreli Yayınlar Yönetmeliği”nin gazetelerin bekleme sürelerini düzenleyen 73’üncü maddesinin birinci fıkrası, 83’üncü maddesi, 86’ncı maddesinin ikinci fıkrası, 107’nci maddesinin birinci fıkrası ve 112’nci maddesinin üçüncü fıkrası ile “Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar” ve “Terörle Mücadele Kanunu”na yönelik oluşturulan 113’üncü madde, Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihte yürürlüğe girecek. Kurum mevzuatı uyarınca tutulacak defterlerle ilgili maddenin dışındaki diğer maddelerin tümünün yürürlük tarihi ise 1 Ocak 2017.