KIRKLARELİ'NDE HALK EDEBİYATI

Kırklareli'nde Atasözleri, yüzyıllar boyunca insanlar tarafından tecrübe edilmiş, doğruluğu deneylerle kanıtlanmış ve günümüze ulaşmış, geçmiş tecrübelerini nasihat şeklinde anlatan,

KÜLTÜR SANAT 24.02.2015 18:38:00 0
KIRKLARELİ

Bölgesel olarak söylenen atasözlerinden bazı örnekler şöyle:

Bağda izin olsun, yemeğe yüzün olsun.

Eşeğin canı yanarsa, yarış atını geçer.

Harman döven öküzün ağzı bağlanmaz.

Keçinin yemediği ot, karnını ağrıtır.

Mart ayı dert ayı, bir sepet saman ver Ali dayı.

Tutulan kısrak, harmanı döver.

Ver yiyeyim, ört yatayım.

Bilmeceler

Kırklareli’nde uzun kış gecelerinde, aile toplantılarında söylenip ortamı neşelendiren, insanı düşünmeye sevk eden halk edebiyatı ürünlerinden biri de bilmeceler önemli yer tutar.Kırklareli’de halk arasında söylenen bilmecelerden bazıları da şunlar:

 

Ağaç üstünde kara şopar. (Zeytin)

 

Çarşıda satılmaz, elle tutulmaz

Ondan daha tatlı bir şey bulunmaz. (Uyku)

Dağdan gelir sekerek

Kara üzüm dökerek. (Keçi)

Hey gidinin poturu

Ev üstünde oturu (Baca)

Karşıdan baktım pek çok

Yanına vardım hiç yok. (Sis)

Deyimler

Kırklarli’nde Deyimler, kendi anlamından biraz daha farklı anlam taşıyan, kalıplaşmış kelime veya kelime gruplarıdır. Kırklareli’de derlenmiş deyimlerden de bazıları şunlardır:

El etek çekmek

Fıkır fıkır kaynamak

Nal çakmak

Var delisi olmak

Yaş yere basmamak.

Maniler

Kırklareli manilerininde edebiyatımı da önemli bir yeri vardır. Maniler; yazarı bilinmeyen, anlatılmak istenen tema genellikle son iki dizesinde yer alan konuları aşk, özlem ve ayrılık olan, kafiye düzeni, (a,a,b,a) şeklindeki anonim folklor ürünleridir. Halk arasında yaygın olarak söylenen manilerden de bazıları şunlar:

Ayva gömdüm samana

Dumana bak dumana

Şoför yarim var iken

Gider miyim çobana?

Bahçelerde sardunya

Sardunyayı kırdın ya

İstemiyom dermişsin

Yine bana kaldın ya.

Elimde zilli dare

Taştan olur minare

Çok isteştik sevdiğim

Vermiyorlar ne çare

Karahalil üç bölüm

Yavaş geliyor gülüm

Bana yardan ayrılmak

Ölüm geliyor ölüm.

Saçını tarıyorsun

Sen güzel arıyorsun

Güzeli arar iken

Benden de kalıyorsun.

Ninniler

Kırklareli’nde Ninniler, annelerin çocuklarını uyutmak için söyledikleri türkülerdir. Ninni, çocuğun altı temizlenip karnı doyurulduktan sonra yüksek sesle başlanıp, çocuğun uyumasına doğru alçalan bir sesle söylenir. Kırklareli ve çevresinde söylenen ninnilere de bir örnek:

Dandini  dandini danalı kuzu

Elleri ayakları kınalı kuzu

Asmaya kurdum salıncak

Eline de verdim oyuncak

Yine de uyumadı gitti

Şu küçücük yumurcak

Eee eee ee şimdi

Bir eşek buldum ben şimdi

Sahibi geldi ee şimdi

Ooo kuşu

Nerelerde su kuşu

Çalılıkta yuvası

Mamacık getir babası

Dandini dandini dastana

Danalar girmiş bostana

Kov bostancı dananı

Yemesin bizim bostanı

Eh ee ee Allah

Uykucuklar ver Allah.

Tekerlemeler

Kırklaeli’nde Tekerlemeler, çocukların sokakta oyun oynamaya, masal anlatmaya başlamadan önce söyledikleri veya bir grubu güldürmek için kafiye düzeninden faydalanarak, şaşırtmaya ve tuhaflığa yönelik söylenen halk edebiyatı ürünleridir. İşte bir Kırklareli tekerlemesi de şöyle:

Laleli Belkız

İçeriye gir kız

İpte atla kız

Dışarıya çık kız

Tarhana tartar

Boğazımı yırtar

Baklava kardeş

Gel beni kurtar

 Hazırlayan/Seyit SÜREN