Lenfomaların baÅŸarıyla tedavi edilmesi için çocuklarında hastalığın belirtilerini fark eden ebeveynlerin vakit kaybetmeden çocuk onkoloji uzmanına baÅŸvurmaları büyük önem taşıyor. Memorial Ankara Hastanesi Çocuk Onkolojisi Bölümü’nden Doç. Dr. Ahmet Demir, çocuklarda lenfomaların belirtileri ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.
Lenfoma, lenf bezlerinden köken alan kanser grubudur ve tüm çocukluk çağı kanserlerinin yaklaşık %20’sini oluÅŸturur. Hodgkin lenfoma ve Hodgkin dışı lenfoma adı altında iki gruba ayrılır. Hastalığın kesin nedeni bilinmese de pestisitler, kemoterati ilaçları, radyasyon, doÄŸumsal ya da sonradan kazanılmış bağışıklık sistemi hastalıkları, öpücük hastalığı olarak da bilinen EBV enfeksiyonu ve organ nakli yapılmış olması riski artırmaktadır.
 

Çenede ÅŸiÅŸlik, azı diÅŸlerde dökülme ve 5 günden uzun süren ateÅŸ varsa dikkat!
Lenfomaların en sık görüldüÄŸü yaÅŸ grubu 5-10 yaÅŸ arasıdır. Çocuklarda lenfoma belirtileri; hastalığın tipine yaygınlığına ve vücutta kaynaklandığı bölgeye göre deÄŸiÅŸkenlik gösterir. En önemli belirtilerden biri çenede ÅŸiÅŸlikle birlikte azı diÅŸlerde dökülme olmasıdır. Çenedeki ÅŸiÅŸlik, enfeksiyona baÄŸlı deÄŸilse, antibiyotik kullanımına raÄŸmen devam ediyorsa mutlaka doktora baÅŸvurulmalıdır. BaÅŸ boyun bölgesinde en önemli belirti, lenf bezleri ve bademcikler gölgesinde ortaya çıkan lenf dokusu büyümeleridir. AteÅŸ ve kilo kaybı diÄŸer önemli belirtilerdir. AteÅŸ, birçok çocukluk çağı hastalığının en sık görülen belirtisidir.Ancak ateÅŸin 5 günden uzun sürmesi, eÅŸlik eden karaciÄŸer, dalak ve lenf bezi büyümesi olması durumunda lenfoma riski akılda tutulmalı ve hastalar bu açıdan deÄŸerlendirilmelidir. Kronik öksürük, nefes darlığı, boyun damarlarında geniÅŸleme de lenfoma açısından diÄŸer uyarıcı belirtilerdir. Bunların yanı sıra karın aÄŸrısı, karında ÅŸiÅŸlik, bulantı, kusma, kanlı dışkı ve bağırsak düÄŸümlenmesi lenfomaya baÄŸlı olabilir. Özellikle 7 yaÅŸ üzerindeki çocuklarda iç içe geçerek ortaya çıkan bağırsak tıkanıklığının en sık nedeni lenfomalardır. Bahsedilen belirtiler birçok çocukluk çağı hastalıklarında da görülebilir. Belirtilerin devamlı ve giderek artar nitelikte olması durumunda mutlaka lenfoma açısından deÄŸerlendirilmesi gerekmektedir.
 

Hodgkin lenfomanın tanısında iğneli biyopsi kullanılmıyor
Tanı koymak için hastanın ÅŸikayetleri ve hastalığın öyküsü dinlendikten sonra ayrıntılı bir muayene yapılmaktadır. Hodgkin dışı lenfomalarda kesin tanı biyopsi materyalinin patolojik olarak incelenmesiyle konulur. AkciÄŸer zarlarında veya karın boÅŸluÄŸunda sıvı varsa buradan alınan örnek sıvının özel boyamalarla hazırlanan yaymanın incelenmesiyle de tanı konulabilir. Ciltte tutulum varsa lenfoma tanısını cilt biyopsisiyle koymak mümkündür. Hodgkin lenfomada ise tanı, bir lenf nodunun bütün olarak çıkarılarak patolojik inceleme yapılmasıyla konulmaktadır. Hodgkin lenfoma tanısında iÄŸne biyopsilerinin yeri yoktur.
 

Tedavide baÅŸarının yolu erken teÅŸhisten geçiyor
Lenfomalar, çoklu ilaçlardan oluÅŸan kombine kemoterapiyle tedavi edilmektedir. Cerrahi tedavi seçenekleri sadece tanı sürecinde ve sonrasında ortaya çıkan komplikasyonların giderilmesinde kullanılmaktadır. Kemoterapi baÅŸta bulantı, kusma, saçlarda geçici dökülme ve kemik iliÄŸinin baskılanması gibi birçok yan etkiye neden olabilmektedir. Kemik iliÄŸi baskılanmasına baÄŸlı olarak kansızlığın ortaya çıkması durumunda hasta yakından takip edilmeli ve gerekirse kan nakli yapılmalıdır. Kemik iliÄŸi baskılanmasının bir diÄŸer sonucu da kanda pıhtılaÅŸmaya neden olan trombositlerin sayısının azalmasıdır. Bunun sonucunda tedavi sürecinde burun kanaması, diÅŸ etlerinde kanama, ciltte toplu iÄŸne başı büyüklüÄŸünde kırmızı noktalar görülebilir. Bu durumda kan sayımı yapılarak trombositler kontrol edilmeli düÅŸükse, damardan trombosit desteÄŸi saÄŸlanmalıdır. Kemik iliÄŸinde üretilen bir diÄŸer hücre ise lökositlerdir. Lökositler vücudun mikroplara karşı savaÅŸmasında rol almaktadır.Dolayısıyla bu hücrelerin sayının düÅŸmesi sonucu vücut, mikroplara karşı açık hale gelmektedir. Tedavi sürecinde lenfomalı bir hastada 38 derece ve üzerinde ateÅŸ olduÄŸunda derhal doktoru ile iletiÅŸime geçilmelidir. AteÅŸ olduÄŸunda olası enfeksiyonun yaygın hale gelmeden müdahale edilmesi için en geç yarım saat içinde hastanede olmak çok önemlidir. Lenfoma tedavisi, alt yapısı yeterli merkezlerde ve deneyimli ellerde yapılmalıdır. Tedavi baÅŸarısının hastalığın evresine göre deÄŸiÅŸtiÄŸi dikkate alınarak, çocukta lenfomaya iÅŸaret eden belirtiler olması durumunda vakit kaybetmeden çocuk onkoloÄŸuna baÅŸvurulmalıdır.