EDİRNE'NİN ÜNLÜLERİ-22

İBRAHİM ZAĞRA(Cumhuriyet Dönemi İlk Edirne Belediye Başkanı) İbrahim Zağra,1.7.1886 tarihinde Zağra-i Atik kentinde doğdu. Edirne Vilayet Matbaası Müdürleri'nden ve Bulgar Dili Tercümanı Fuad Bey ile

KÜLTÜR SANAT 22.09.2015 14:26:00 0
EDİRNE

Orta öğretimini Edirne Lisesi’nde tamamladı.3 Temmuz 1908 yılında Mülkiye’den iyi derece ile mezun oldu. Eylül 1908 tarihi itibariyle Edirne Valiliği Maiyyet Memurluğu’na atandı. Staj dönemini tamamladıktan sonra Edirne Valiliği Tercümanlığı kadrosuna tayin edildi. Daha sonra zamanın Edirne Valisi Hacı Adil Bey tarafından Edirne Muhâcirîn Müdür Vekilliği ve Vilayet Mektupculuğu görevine getirildi. Bu görevlerde çalışırken Kaymakamlığa teri etti. Eylül 1910 da Zine Kazâsı (Serez Sancağı’na bağlı) Kaymakamlığı’na atandı. Nisan 1911 tarihi itibariyle Edirne Vilayeti Muhâcirîn Müdürlüğü görevine tayin edilen İbrahim Zağra, Ekim 1914 tarihinde Dahiliye Vekaleti Aşiretler ve Muhâcirîn Müdürlüğü İskan Şubesi Müdürlüğü’ne nakledildi. İtilaf (Anlaşma) Devletleri ya da Müttefiklerin (Başlangıçta İngiltere, Fransa ve Rusya) İstanbul’u işgali (13.11.1918-6.10.1923) ile başlayan mütareke döneminde İttihat ve Terakki militanı olduğu gerekçesiyle Ocak 1919 tarihinde tevkif edildi. Ünlü Bekirağa Bölüğü’nde 6 ay hapis kaldıktan sonra suçsuz olduğu anlaşıldığından serbest bırakıldı. Kasım 1919 tarihinde kurulan “Teceddüd Partisi ” Edirne Şubesi’ni kurarak Genel Sekreterliği’ni yaptı. Türkiye genelinde bu partinin kapatılması üzerine politikadan tamamen ayrılıp ziraat ve ticaretle uğramaya başladı. Kurtuluş Savaşı yıllarında Trakya’da kurulan “Trakya Paşaeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti”nin IV. Edirne Kongresi (13.5.1920) çalışmalarına katılıp, kurumun kuruluşunda çalışmalar yaptı.

EDİRNE BELEDİYE BAŞKANI OLDU

  Edirne Belediye Başkanı Yola geldi Kasım Bey’in yardımcısı iken, 8.5.1923 günü yapılan seçimlerde asil listeden 2448 oy alan İbrahim Zağra, yeni seçilen encümen toplantısı sonunda  üyelerden 8 oy alarak Edirne Belediye Başkanlığı’na seçildi.İbrahim Zağra Belediye Başkanlığı görevinin ilk günlerinde “Çiçek Bayramı” adıyla anılan Hıdrellezi, Edirne protokolü ve milletvekillerinin katılımı ile hep birlikte kutladılar. Kutlamalarda, Edirne Lisesi ve Erkek Öğretmen Okulu arasında yapılan futbol müsabakasını Öğretmen Okulu 3 golle kazandı. Hatta o yıl Bayram Yeri Belediye önüne alınarak salıncaklar kuruldu.7 O günlerde Belediye Başkanlığı’nca kaldırım tamirleri yanında ana su yollarının onarımları yapılarak, Belediye Hastanesi’ne de destekler sağlanıyordu.8 Aynı zamanda caddelerde bulunan mavi renkli fenerlerin boyalarının yenilenmesine karar verilirken, gelecek günlerde yapılacak milletvekili seçimleri ile ilgili listeler de Eski Cami önünde Belediye Başkanlığı tarafından halkın görüşüne sunuluyordu. 24.7.1923 günü imzalanan Lozan Antlaşması kutlanırken Belediye Başkanlığı önündeki Bayram Yeri’ne konulan salıncaklarla ilgili olarak Mülki İdare ile Mahalli İdare arasında anlaşmazlık çıktığından Edirne Belediye Meclisi topluca istifa etti. Edirne Vali Vekili Abdullah Naci Akbay (11.8.1923-20.1.1924) istifaları kabul etmedi. Aynı günlerde eski Edirne Valisi ve yeni Çatalca Milletvekili seçilen Şakir Kesebir’e veda yemeği verilerek Ankara’ya uğurlanıyordu.  Yine o günlerde yeni imzalanan Lozan Antlaşması, Edirne’de Mülki ve Mahalli İdareler yanında halkın katılımı ile kutlanıyordu. Kutlamalar, Türkocağı’ndan başlayarak Edirne Valiliği ve Belediye Başkanlığı önlerinde törenlerle devam ederken, aynı gece de fener alayları ile de tamamlanıyordu. Edirne gündeminin ilk sıralarında yer alan salıncaklar konusunda istifa da ısrar eden Belediye Meclisi yerine yedek üyeler göreve çağrıldı. Edirne Bayındırlık Müdürlüğü raporu gereğince salıncaklar tekrar Bayram Yeri’ne konuldu. Mülki ve Mahalli İdare yetkilileri, Lozan Antlaşması Heyeti’ni karşılamak üzere Uzunköprü’ye gittiler.

 Lozan Antlaşması’nın en önemli maddelerinden birisi olan “Savaş Tazminatı” karşılığı Yunanlılar tarafından Türkiye’ye verilen Karaağaç’ın teslim alınması 15.9.1923 günü törenlerle gerçekleştirildi. Tören aynı gün saat 12.00 de Edirne Valiliği önünden başlayarak Karaağaç Yolu Jandarma Şehitliği’ndeki saygı duruşundan sonra, Karaağaç Köprüsü başındaki Belediye binası gönderine bayrağımızın çekilmesiyle tamamlandı. Törene Edirne Belediye Başkanı İbrahim Zağra’da katıldı.

              SOKAK ADLARININ VERİLMESİNİ SAĞLADı

  Edirne Belediye Başkanlığı, isimsiz sokak ve caddelerin numarataj işlemleri ile ilgili olarak valilikle birlikte çalışmaları başlattı.

Lozan Antlaşması gereğince Türkiye Yunanistan Nüfus Mübadelesi veya değişimi esasları 1923 yılında başlatılmıştı. Edirne ve Trakya bu sorunu çok yoğun bir şekilde yaşadı. Edirne Belediye Başkanı İbrahim Zağra bey bu konuda tecrübeli bir bürokrattı. Cihan Harbi günlerinde İskân Müdürlüğü görevinde iken Bulgaristan’dan Türkiye’ye getirilen 12.000 Gevgili ve havalisinde bulunan göçmenlerin nakli sırasında çok başarılı bir hizmet vermişti. Mübadele günleri başladığında Edirne Karağaç’ta 2000 kişilik misafirhane hazırlandı. Yolda hastalanan muhacirler için hastanelerde hazırlıklar yapıldı. Mübadalenin ilk günlerinde Dramadan gelen muhacirler Karağaç ve Yeniimaret Mahallesi’ne yerleştirildiler.

  Edirne Belediye Başkanlığı’na bağlı hastane, Umumi Meclis’in kararı ile Edirne Valiliği’ne devredilmesi kararlaştırıldı. O günlerde Edirne’ye getirilen mübadil göçmenlere  Edirne’li yahudiler yardımlarda bulundular. Göçmenlerin nakli sırasında Mübadele Heyeti Edirne Karaağaç’ta incelemeler yaptı. Edirne’li Yahudiler Hilal-i Ahmer’e (Kızılay) müracat ederek mübadil göçmenler için yardımda bulunmaya başladılar.  Mübadele yoluyla Dedeağaç’tan Edirne’ye gelen göçmenler Edirne merkez ve çevre ilçelere yerleştirildiler.

 Edirne merkezine elektrik yaptırılması konusunda Umumi Meclis’in kararı üzerine Edirne Belediye Başkanlığı ihale hazırlıklarına başlamıştı. İhaleye girebilecek firmalar için şehir haritaları hazırlanırken, bu konuda bir Anonim Şirket’in kurulması için çalışmalar başlatıldı. Ancak Umumi Meclis tarafından verilen süre sonunda elektrik ihalesinin gerçekleşmemesi üzerine Edirne Belediyesi’ne yeniden 4 aylık bir süre daha verildi. Mübadele gereğince gemilerle Tekirdağ’a gelen muhacirler Kozacı (İpekböcekçiliği) olduklarından Edirne Karaağaç’a yerleştirildiler. Mesleklerini devam ettirebilmeleri için kendilerine Edirne Karaağaç’ta bulunan Emvâl-i Metrûke’den (Terk edilen mülkler) 67 kıta Dut Ağacı bahçeleri tahsis edildi. O günlerde Edirne’den Yunanistan’a göç edecek mübadil Rumlar da10.4.1924 günü topluca trenle hareket ettiler. Aynı zamanda Kırklareli’de hazırlanan mübadil Rumlar’da Yunanistan’a geçtiler. Yine Edirne’de hazırlanan son kafile mübadil Yunanlı Rumlar’da yakında Edirne’yi terk edecekler.

   Mübadele Heyeti Edirne’deki incelemelerini tamamlarken son kafile Edirne’li Rumlar’ın tamamı da Yunanistan’a sevk edildiler. Mübadil göçmenler Belediye Vergisi’nden muaf (affedilmek) tutuldular. Ayrıca, mübadil göçmenlere verilen evlerden de bedel-i icar alınmayacağı bildirildi. Kamuoyuna yapılan açıklamalara göre bugüne kadar Edirne iline 6552 nüfus göçmenin iskân edildiği açıklandı. Edirne İskân Müdürü Mehmet Rıza beye göre, Edirne’ye yeniden 10.000 nüfus muhacirîn daha yerleştirilmesi planlanıyor. Mübadil göçmenlerin sanatkar ve ziraatçı gruplarından oluşan Selanik ve Yenice Vardar muhacirleri Edirne ve Uzunköprü’ye iskân edildiler. Kendilerine 2 kollu pulluklar gönderildi.

  Yunanistan’dan Türkiye’ye 1.4.1924-18.5.1924 tarihleri arasında getirilen mübadil muhacirler sanatları esas alınarak Trakya bölgesine yerleştirildiler. Toplam 6358 muhacirden bir bölümü Edirne Karaağaç bölgesine iskân edildiler. Her sene kutlanmakta olan bahar bayramı bu yılda yine Türkocağı tarafından Çocuk Esirgeme Kurumu adına organize ediliyor. Kutlamalar Edirne Sarayiçi mevkiinde 30.5.1924 günü düzenlenecek. Etkinlikte; Adalı Halil Pehlivan’ın hazırladığı güreş müsabakaları yanında okullar arası çuval, yumurta ve atletizm yarışları da kutlamaları renklendirecek. Ayrıca, Kırklareli Süvari Alayı’nın gösterileri ile birlikte Mahalli ve Milli Halk Oyunları’ndan örnekler sunulacak.Edirne merkezde elektrik hizmetlerini organize eden Sanayi Okulu’na (Bugünkü Sanat Okulu) Edirne Valiliği Umumi Meclisi’nden ödenek tahsis edildi. Sanayi Okulu, 5 gün içinde bu ödenekle onarımları tamamlayarak abonelerini yeniden düzenleyecek.Edirne’ye iskân edilen 235 mübadil muhacirin; 133 ü Kıyık ve 102 ise Yıldırım Mahallesi’ne yerleştirildiler. Kıyık’taki muhacirler Tütün ziraati yaparken, Yıldırım’a yerleştirilen mübadiller biberci, çanakçı ve çömlek ustalarıdır.

VALİ TARAFINDAN GÖREVDEN ALINDI

Edirne’li ünlü Sadrazam Talat Paşa’nın Kurşunlu Fırın yakınında (Bugünkü Aşiyan Düğün Salonu, Defterdarlık Camiî ile Kız Öğretmen Okulu üçgeni içinde E-5 Kara Yoluna rastlıyor) bulunan evinin onarımı, Edirne Belediye Meclisi tarafından kararlaştırıldı.29 Ayrıca, Talat Paşa’nın mezarının Edirne’ye nakledilmesi konusunda Belediye Meclisi tarafından bir karar alınmıştı. Hatta, mezarın Mevlevihane yanında bulunan Şeyhülislam Musa Kazım Efendi’nin yanına yapılması önerilirken bir de türbe yaptırılması konusunda çalışmaların başladığı açıklandı. O günlerde Edirne Kaleiçi mevkiinde yanarak kül olan Reşadiye Sineması ile ilgili bir projenin hazırlandığı ve ihaleye çıkarıldığı bildirildi.  Edirne Belediye Başkanlığı Meclisi, gelecek yıl bütçesi görüşmeleri sırasında Belediye Hastanesi’nde yeni düzenlemelere giderek yatak sayısını 30 çıkarıp bunların 10 tanesini ücretlilere tahsis etti. Bu arada Belediye Başkanı İbrahim Bey, bir zimmetle ilgili olarak ödeme yapmasına rağmen bir milletvekilinin talebi üzerine Vali Bey tarafından görevden alındı. Hatta, Belediye Meclisi toplantılarına Vali Bey’in gireceği açıklandı.Belediye Başkanı İbrahim Zağra, Meclis Azaları ile anlaşamadığından istifa ederek görevinden ayrıldı.

ZİRAATLE UĞRAŞTI

İbrahim Zağra, yeniden ziraat ve ticaretle uğraşmaya başladı. Trakya Un Sanayi kuruluşunda görev alarak Yönetim Kurulu Başkanlığı’nda bulundu. Sonraki yıllarda Edirne Ticaret Odası’nın 1947-1951 yılları dönem başkanlığını yaptı. Edirne Merkez Koca Sinan Mahallesi içinde bulunan bir caddeye adı verildi.

Hazırlayan/Seyit SÜREN