EDİRNE'NİN ÜNLÜLERİ-4

 Edirne’nin önde gelen, varlıklı ailelerinden Dağdevirenzade Arif Bey ile Hacı Ayşe Hanım’ın oğlu olan Mustafa Şevket Bey, 1863 yılında Edirne’de doğmuştur.Çocukluğunda Edirne İlkokulu'nda din dersleri almış, Edirne Ortaokulu'nu bitirdikten sonra özel öğretmenlerden Arapça, Farsça ve Türkçe dersleri almıştır.14 yaşındayken (1876-77) 2 yıl süre ile Edirne Maliye Yazı İşleri (Mektupçuluk) Birimi ile Edirne İstinaf Mahkemesi Birimi'nde çalışmıştır.1878-79 yılında aynı mahkemenin muhasebe memurluğuna atanmış, sonrasında da Vilayet Yazı İşleri Birimi'nde temize çeken (mübeyyiz) olarak görev yapmıştır.1881-82 yılında dördüncü dereceden Osmanlı nişanı almış, rütbesi üçüncü dereceye; 1887-88 yılında ise ikinci dereceye yükselmiştir.

DEVLET MEMURLUĞU VE GAZETECİLİK YILLARI

1889-90 yılında dördüncü dereceden Mecîdi nişanı almış ve 15 Nisan 1890 tarihinde Uzunköprü kaymakam vekilliğine atanmıştır.17 Şubat 1891 tarihinde Vilayet Matbaası Müdürlüğü'ne atanmıştır. Fransa'dan yeni teknoloji litografi ve basım makinaları ısmarlayan Şevket Bey, Haziran 1895 tarihinde bu makineleri Dedeağaç'tan teslim alarak Edirne'ye getirmiş, böylelikle basımevinin yeniden düzenlenerek çağdaşlaşmasını sağlamıştır. Şevket Bey, Edirne Salnameleri (İl Yıllıkları) ve Edirne Gazetesi'ni yayınlamıştır.Uzunköprü, Midye, Dimetoka, Mustafapaşa, Keşan ve Ortaköy kazalarının tarım vergisi ihaleleri (âşar) için görevlendirilmiştir.

ÜCRETSİZ EĞİTİM ÖĞRETİM ÜYELİĞİ YAPTI

1894-95 yılında ücretsiz olarak Vilayet Eğitim/Öğretim üyeliğine getirilmiş ve padişahın adının verildiği bugünkü Edirne Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi'nin yapımında gösterdiği yararlılıklar nedeni ile 1898-99 yılında Rumeli Kazaskerinden sonra gelen sivil aşama olan ikinci basamaktan Rütbe-i Ûla'ya yükselmiştir.

KAYMAKAM VEKİLLİĞİ DE YAPTI

1898 yılında İskeçe Kazası Kaymakam Vekili olmuş,aynı yıl Uzunköprü köyleri arasındaki sınır anlaşmazlılarının çözümünde görevlendirilmiş ve Dedeağaç Sancağı Mutasarrıf (İl ve ilçe arasındaki yönetim birimi) Vekili olmuştur. Ağustos-Eylül 1899 tarihinde ise ikinci defa Dedeağaç Sancağı Mutasarrıf Vekilliğine atanmıştır.Şevket Bey'in Bulgar Devleti tarafından verilen üçüncü dereceden sivil madalyası ile İran Devleti tarafından verilen ikinci dereceden Şîr-i Hurşit nişanı bulunmaktadır.1904-05 yılında ikinci dereceden Osmanlı nişanı alan Şevket Bey, Gümülcine Sancağı Mutasarrıf Vekili olarak atanmıştır.1906-07 yılında ikinci dereceden Mecîdi nişanı almıştır.

YENİ EDİRNE GAZETESİNİ KURDU

1906-07 yılında yayın yaşamına başlayan Yeni Edirne Gazetesi Şevket Bey tarafından kurulmuştur. İmtiyaz sahibi ve sorumlu müdürü Şevket Bey olan Yeni Edirne Gazetesi başlangıçta haftada 2 gün, sonraları ise haftada 3 gün yayın yapmıştır. Gazetenin yönetim yerinin önceleri Rüstem Paşa Hanı'nın üst katı, sonra hükümet konağı ve en son da belediye karşısındaki özel bir yapı olduğu saptanmıştır. Siyasal-ulusal bir Osmanlı gazetesi olan Yeni Edirne, yayın yaşamını 1913 yılına kadar sürdürmüş, geliri de yoksul Endüstri Meslek Lisesi öğrencilerinin eğitiminde kullanılmıştır.

EDİRNE BELEDİYE BAŞKANLIĞI YAPTI  

Şevket Bey, Balkan Savaşı'nda esir alınarak Sarayiçi'ne götürülmüş; Edirne'nin Bulgarlar'dan geri alınmasından sonra 1918-1920 yılları arasında Edirne Belediye Başkanlığı yapmıştır. Şevket Bey; 2 Kasım 1918'de Edirne Milletvekili Faik Kaltakkıran, Avukat Şeref Aykut, Tüccar Kasım Yolageldili ve bazı Edirneli yurtseverlerin katılımı ile İstanbul'da Küçük Kınaciyan Han'daki  Kasım Yolageldili yazıhanesinde yapılan toplantıya katılmış ve bu toplantıda, Trakya'nın savunmasında ve geleceğinin belirlenmesinde çok önemli rol oynayacak olan Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin kurulmasına karar verilmiştir. 7 Kasım 1918 tarihinde yapılan 2. toplantıda derneğin isminin Trakya Paşaeli Müdafaa Heyet-i Osmaniyyesi olması kararlaştırılmış ve 30 Kasım 1918'de Şevket Bey'in sekreterliği ve kongre başkanlığında dernek kurulmuştur.

GİRİT ADASINA 4 KEZ SÜRGÜNE GİTTİ

16 Ekim 1919'da yapılan kongrede Şevket Bey dernek başkanlığına getirilmiş ve Yunan işgaline kadar geçen 9,5 aylık son derece sıkıntılı bir dönemde Trakya'nın geleceğini belirleyecek etkin çalışmalar yapmıştır. 25 Temmuz 1920 tarihinde Edirne'nin Yunanlar tarafından işgalinde dernek ileri gelenleri ve kolordu Bulgaristan'a geçerken, Şevket Bey Edirne'de kalarak vali vekili sıfatıyla yapılan anlaşmayı imzalamıştır. İşgal sırasında, Yunanistan'da Venizelos'un yerine kralcılar iktidara geçince, Şevket Bey diğer vatanseverlerle birlikte başta Girit Ada'sında bulunan Hanya'ya olmak üzere 4 kere sürgüne gönderilmiştir.

SON YILLARI VE ÖLÜMÜ

İşgalin sona ermesi ile Edirne'ye dönen Şevket Bey, Trakya Tayyare Cemiyeti'nin başına getirilmiş ve pek çok yararlı etkinliğe imzasını atmıştır. Aynı derneğin Trakya Bölgesi Müfettişi iken rahatsızlanan Şevket Bey, tedavisi için gittiği İstanbul Erenköy'deki annesinin evinde 9 Şubat 1931 tarihinde yaşamını yitirmiştir. Erenköy Sahrayıcedit mezarlığında gömülüdür. Tarihçi yazar Osman Nuri Peremeci, Şevket Bey'i, "Çok zeki, çok nazik, güzel sohbetli, herkese iyilik etmeyi sever, yurtsever bir adamdı." diye anlattı.

Ailesi

Giyimine ve bakımına özen gösteren, öngörülü, bilgi birikimli ve titiz kişiliği ile tanınan Şevket Dağdeviren; II. Mahmud tarafından Dağdeviren Ailesine verilen ancak büyük bir kısmı Bulgaristan sınırları içinde kalan Vaysal'daki Karapınar Çiftliği'nin sahibi ve yöneticisiydi. Nebiye Hanım'la evli olan Şevket Bey'in tek çocuğu olan tarihçi M. Arif Dağdeviren (1888-1979) de Edirne'nin önemli simalarından biridir ve Edirne'de Sinan ve Selimiyesi adlı yapıtın yazarıdır.  Arif Dağdeviren, Atatürk'ün emriyle, Tosyavizade Dr. Rifat Osman ve Necmi İğe ile birlikte 1925 yılında Selimiye Camii Dar-ül  Hadis Medresesi'nde Edirne Müzesi'ni kurmuştur.[6] Şevket Bey'in, Sabire Dağdeviren, Melahat Berk, Selçuk  Dağdeviren, Zerrin ve Nermin Dağdeviren, Şevket Dağdeviren ve Oya Altınel isimlerinde 7 torunu olmuştur.

EDİRNE SALNAMESİ

Şevket Bey'in 1892 yılında hazırladığı Edirne Salnamesi (Edirne İl Yıllığı) iki bölümden oluşmaktadır. ilk bölümü klasik benzerleri gibi düzenlenmiş olup, tüm ilde bulunan yönetim birimleri ve bu kadrolarda çalışanların isimleri ile şehre ait istatiksel bilgileri içermektedir. İkinci bölümde ise, 1892 yılındaki, il sınırı Selanik'ten Çatalca'ya uzanan, Kırklareli, Tekirdağ, Gelibolu, Gümülcine, Dimetoka ve Dedeağaç'ı da içine alan büyük Edirne'yi konu olarak ele almıştır. Yapıt, Osmanlı-Türk alfabesi ile yazılmış, ağır bir Tanzimat Türkçesi dilindedir. Salname, Trakya Üniversitesi'nden Dr. Ratip Kazancıgil ve Öğr.Gör.Nilüfer Gökçe tarafından günümüz Türkçe'sine aktarılarak 2005 yılında yayınlanmıştır.

BALKAN SAVAŞI ANILARI

1912-1913 Balkan Savaşları sırasında Şevket Bey Edirne'de kalmış ve 155 gün süren Edirne savunması ile ilgili günlüklerini tutmuştur. Bu günlükler Edirne savunmasının sivil yüzünü ve savaş ağırlıklı olayları anlatması açısından önemli bir belge niteliğindedir. Günlükler, Şevket Bey'in ikinci kuşaktan torunu Behlül Cem Altınel tarafından Dr. Ratip Kazancıgil'e verilmiş ve günümüz Türkçe'sine aktarılarak Salname'nin son kısmına eklenmiştir.

Hazırlayan/Seyit SÜREN